Με αφορμη τη προσφατη βραβευση με SILVER AWARD, του αρχιτεκτονικου γραφειου παιδοκεντρικου σχεδιασμου Babyecodesign, , (www.babyecodesign.gr), με την υποψηφιοτητα του ‘Η σημασία του φωτός στους παιδικούς χώρους: Παιδοκεντρικός Σχεδιασμός Μελέτης Φωτισμού στο Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (K.Δ.Α.Π.) ‘Δεντρόσπιτο’, Αριδαία, Πέλλα’ στα φετινα βραβεια Lighting Awards 2022, ας μιλησουμε σχετικα με τη χρησιμοτητα της παιδοκεντρικής προσέγγισης μιας μελέτης φωτισμού, συνδυάζοντας γνώσεις της τέχνης και της επιστήμης του φωτισμού & της παιδοψυχολογίας.
Βάσει των γνωρισμάτων της όρασης κάθε αναπτυξιακού σταδίου στην παιδική ηλικία, την καθοριστική επίδραση του φωτός στην ανθρωπινή ζωή –τόσο στην σωματική υγεία, όσο και στη ψυχολογική-, κάθε μελέτη φωτισμού σε χώρους που απευθύνονται σε παιδιά, απαιτεί ιδιαίτερη προσέγγιση, ώστε να αντιμετωπιστεί σύμφωνα με τις λειτουργίες κάθε χώρου αλλά και σε συνάρτηση με τις ανάγκες της ηλικίας των χρηστών, ώστε να συντελεί στην ευχάριστη καθημερινότητα των παιδιών και στην μέγιστη ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους ώστε ο φωτισμός να είναι πραγματικά φιλικός προς τον άνθρωπο στην παιδική του ηλικία.
Το συγκεκριμένο έργο αφορά αρχιτεκτονική μελέτη φωτισμού, μέσα στα πλαίσια ολικής ανακαίνισης χωρου, από πρώην χρήση της Κρεαταγοράς Αριδαίας, σε Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης για Παιδιά, συνολικού εμβαδού 200 τ.μ. με συνολική διάρκεια έργου 4 μήνες, μέσα σε περίοδο lockdown. O σκοπός των Κ.Δ.Α.Π είναι να παρέχουν παιδαγωγικές δραστηριότητες σε παιδιά 5 έως 12 ετών, ποιοτικές και δημιουργικές, ατομικές ή ομαδικές, να γεμίσουν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο ενός παιδιού. Αυτό μεταφράζεται στη γλώσσα του φωτός, σίγουρα όχι με μια τυπική μελέτη φωτισμού, γιατί απλά δεν περιλαμβάνει εξειδικευμένες γνώσεις της όρασης & των αναγκών των συγκεκριμένων αναπτυξιακών σταδίων των παιδιών μεταξύ 5 έως 12 ετών και φυσικά τις πολύ συγκεκριμένες λειτουργίες που έχει ο χώρος Κ.Δ.Α.Π.: Χώρο Εισόδου-Αναμονής, Αίθουσα 1 Δημιουργικής Απασχόλησης, Αίθουσα 2 Μουσικοκινητικης-Θεατρικής Αγωγής, WC Παιδιών, WC ενηλίκων & Γραφείο Εκπαιδευτικών.
Στην μελέτη διαμόρφωσης των χώρων και παράλληλα στη μελέτη φωτισμού τους, δόθηκε αρχικά ιδιαίτερη βαρύτητα στον ΝΔ προσανατολισμό του κτιρίου. Στην αρχή του έργου, η παρατήρηση του κτιρίου από μέσα προς τα έξω και αντίστροφα, σε διαφορετικές ώρες της ημέρας, μας έδωσε πολλές πληροφορίες για την αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού και φυσικά τη σωστή διαχείριση του τεχνητού φωτισμού, σε συνάρτηση πάντα με τις ανάγκες των παϊδιών & των λειτουργιών των χώρων.
Συνεπως, μια μεγάλη πρόκληση στο συγκεκριμένο έργο αποτέλεσε η ορθή χρήση του φυσικού φωτισμού, κυρίαρχος παράγοντας στον παιδοκεντρικό σχεδιασμό. Στην πρώην χρήση των χώρων ως κρεαταγορά, ο φυσικός φωτισμός καλυπτόταν από δυο μόνο παράθυρα στην κύρια όψη του κτιρίου και σταματούσε με ψευδοροφή στα 3 μέτρα ύψος, ενώ το αρχικο συνολικό ύψος του χώρου εφτανε στα 6μ. Η αποξήλωση της ψευδοροφής και η δημιουργία κλιμακωτής οροφής στο τμήμα της κύριας όψης, από 5.8μ ύψος στα 4μ. τελικό ύψος, αλλά και η δημιουργία φεγγιτών κατά μήκος του διαδρόμου και των αιθουσών, πρόσθεσε άπλετο φυσικό φως κατά μήκος όλων των χώρων & ενδιαφέρουσες φωτοσκιάσεις καθ’ολη τη διάρκεια της ημερήσιας λειτουργίας του Κ.Δ.Α.Π.
Παραλληλα, οι ανάγκες για τεχνητό φωτισμό των εσωτερικών χώρων, διαμορφώθηκαν σε κάθε χώρο σύμφωνα με τις αντίστοιχες λειτουργίες των παραπάνω χώρων, συνθέτοντας κατάλληλα τον εστιακό, τον διαχεόμενο φωτισμό ή μια πιο ευέλικτη ρύθμιση του φωτισμού ανάλογα με τη δραστηριότητα της τάξης σε κάθε χρονική στιγμή, εστιάζοντας πάντα στην καλύτερη αξιοποίηση της όρασης & της ψυχολογίας των παιδιών, ώστε να έχουμε ένα χώρο ωφέλιμο για τους ίδιους τους χρήστες, δηλαδή τα παιδιά.
Όσον αφορά τον εξωτερικό φωτισμό του κτιρίου, οι παράμετροι που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο ήταν, η έλλειψη συγκεκριμένης αρχιτεκτονικής ταυτότητας του συγκροτήματος που ανήκει το κτίριο, οι επίπεδες εξωτερικές επιφάνειες χωρίς εσοχές/προεξοχές η ανάγκη αναγνωρίσιμης ταυτότητας του κτιρίου ως χρήση Κ.Δ.Α.Π. και η τοποθεσία του κτιρίου σε μη οικιστική περιοχή με έλλειψη δημόσιου φωτισμού. Οι παραπάνω παράμετροι οδήγησαν: στην τοποθέτηση φωτιστικών με έντονες σκιάσεις, σε κοντινή απόσταση από το κτίριο, την τοποθέτηση φωτισμού ασφαλείας καθώς και την έντονη σηματοδότηση της χρήσης του κτιρίου με φωτιζόμενη πινακίδα σήμανσης . Το γεγονός ότι πραγματοποιήθηκε συγχρόνως η μελέτη φωτισμού των εσωτερικών χώρων και της πρόσοψης του χώρου, μεταμόρφωσε εντυπωσιακά, τη νυχτερινή εικόνα του. Η κατάλληλη επιλογή εξοπλισμού του τεχνητού φωτισμού συμβατή με νέες τεχνολογίες, που μας εξασφαλίζουν τη μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας και ταυτόχρονα μια αξιόλογη απόδοση, ολοκληρώσε μια εξειδικευμένη μελέτη φωτισμού με παιδοκεντρική προσέγγιση.
Η όραση αποτελεί τη σημαντικότερη ανθρώπινη αίσθηση αφού σχεδόν το 90% των πληροφοριών που φθανουν στον εγκέφαλο είναι οπτικές, κάθε παιδι γνωρίζει τον κόσμο που το περιβάλλει μέσα από τις αισθήσεις του, με κορυφαία την όραση, μαθαίνει να κινείται, να επικοινωνεί, να δραστηριοποιείται & να αναπτύσσει δεξιότητες. Αξίζει να δώσουμε μια πιο εξειδικευμένη προσέγγιση στις μελέτες φωτισμού σε χώρους που απευθύνονται σε παιδιά; Πως αλλιως θα (ξανα)φερουμε στην αρχιτεκτονικη των χωρων τον ανθρωποκεντρικο της χαρακτηρα;
